KPI w logistyce jako narzędzie pomiaru wydajności łańcucha dostaw

Wskaźniki KPI w logistyce to nieodzowne narzędzie do pomiaru rozwoju przedsiębiorstwa i wdrażania działań na rzecz ciągłego doskonalenia. Ten obszerny zestaw danych, współczynników i wartości procentowych stanowi solidną podstawę do podejmowania trafnych decyzji zmierzających do usprawnienia logistyki.

Logistyka ma znaczny udział w kosztach produkcji i sprzedaży każdego produktu. Dlatego też firmy przykładają dużą wagę do analizy procesów związanych z zaopatrzeniem, składowaniem, transportem i dystrybucją towarów. W dalszej części artykułu przyjrzymy się głównym wskaźnikom logistycznym i podamy kilka przykładów KPI wykorzystywanych do oceny zarządzania łańcuchem dostaw.

Charakterystyka wskaźników KPI w logistyce

Logistyczne wskaźniki KPI (ang. Key Performance Indicators) to dane liczbowe, które umożliwiają ocenę efektywności danego procesu poprzez porównanie z danymi historycznymi lub innymi wskaźnikami (np. podczas benchmarkingu). Dzięki nim można dostrzec pozytywne lub negatywne zmiany i w porę podjąć stosowne działania.

Wskaźniki KPI w logistyce pozwalają ocenić wydajność wielu różnych procesów, m.in.: przyjęcia towarów do magazynu, składowania, przygotowania zamówień, zarządzania zapasami, wysyłek, dostaw, transportu i zarządzania zwrotami. Zastosowanie wskaźników KPI w logistyce ma na celu poprawę skuteczności operacyjnej i optymalizację kosztów, przy jednoczesnym utrzymaniu lub zwiększeniu jakości usług.

KPI i wyznaczone cele jako narzędzia do pomiaru wydajności logistycznej

Na początek warto zaznaczyć, że pojedyncze wskaźniki KPI nie wystarczają do podjęcia trafnych decyzji. Konieczne jest zatem ustalenie celów wydajnościowych, które wyznaczą odpowiedni kontekst i punkt docelowy, jaki chcemy osiągnąć w określonych ramach czasowych.

Jak już wspominaliśmy przy okazji omawiania roli wskaźników KPI w magazynie, wydajność logistyczną mierzy się z uwzględnieniem czterech parametrów: czasu, kosztu, efektywności i jakości usług. Z tego względu każdy logistyczny wskaźnik KPI dotyczący konkretnego obszaru łańcucha dostaw jest ściśle powiązany z jednym z tych czterech parametrów.

Przykładowo wśród magazynowych KPI dotyczących procesu wydawania towarów łączna liczba wysłanych zamówień określa jakość usług, a liczba zamówień zrealizowanych w ciągu godziny – wydajność operatorów.

Rodzaje wskaźników KPI w zależności od poszczególnych etapów logistycznych

Wskaźniki KPI w logistyce najczęściej określa się na podstawie różnych obszarów działalności w ramach łańcucha logistycznego. Są to między innymi:

KPI zaopatrzeniowe (zakupowe)

KPI zaopatrzeniowe ułatwiają kontrolę zakupów nowych zapasów i negocjacji z dostawcami.

Przykłady wskaźników zakupowych:

• Liczba wadliwych dostaw – odsetek przypadków, w których dostawca nie dopełnił zobowiązań umownych w zakresie świadczonej usługi lub jakości produktów. Wadliwe dostawy = Odrzucone zamówienia / Łączna liczba odebranych zakupów x 100
• Poziom rzetelności dostawców – wydajność dostawców mierzona odsetkiem opóźnień w dostawie zamówionych towarów do magazynu. Rzetelność dostawców = Zamówienia otrzymane po terminie / Łączna liczba odebranych zamówień x 100
• Terminowość realizacji (Lead time) złożonych zamówień – czas od złożenia zamówienia przez dział zakupów do momentu przyjęcia towarów w magazynie. Termin realizacji zamówień = Data przyjęcia zamówienia – Data złożenia zamówienia

KPI transportowe

Transportowe wskaźniki ułatwiają analizę rezultatu przepływu towarów na poszczególnych odcinkach łańcucha dostaw. Szczególnie istotna w tym przypadku jest kontrola dostaw na tzw. ostatniej mili, ze względu na ich złożoność, a co za tym idzie też większy koszt.

Przykłady wskaźników transportowych:

• Koszty transportu względem sprzedaży – KPI pokazuje stosunek kosztów transportu do osiągniętego poziomu sprzedaży. Koszty transportu względem sprzedaży = Łączne koszty transportu / Sprzedaż
• Terminowość dostaw – sprawność transportu na ostatniej mili wyrażona w procentach. Terminowość dostaw = Liczba terminowych dostaw / Łączna liczba zrealizowanych dostaw x 100
• Stopień wykorzystania floty – poziom zapełnienia środków transportu względem całkowitej przestrzeni ładunkowej (m3) lub nośności (kg). Stopień wykorzystania floty = Zajętość / Całkowita przestrzeń ładunkowa w m3 lub nośność w kg

KPI magazynowe

Magazynowe wskaźniki wykorzystuje się do kontroli procesów realizowanych w magazynie. W naszym poście o kluczowych wskaźnikach efektywności magazynu szczegółowo omawiamy KPI najistotniejsze z punktu widzenia logistyki magazynowej. W niniejszej artykule wspomnimy o kilku z nich:

Przykłady wskaźników magazynowych:

• Jednostkowy koszt magazynowania – koszty magazynowania w stosunku do liczby zapasów składowanych w magazynie w danym okresie. Jednostkowy koszt magazynowania = Łączny koszt magazynowania / Nominalna pojemność x Współczynnik zajętości
• Czas trwania cyklu zamówienia wewnętrznego – czas liczony od momentu otrzymania zamówienia do wysłania towaru. Czas trwania cyklu zamówienia wewnętrznego = Data otrzymania zamówienia – Data wysyłki
• Wskaźnik terminowych dostaw – liczba zamówień przygotowanych do odbioru. Pokazuje wydajność magazynu i poziom obsługi klienta. Wskaźnik terminowych dostaw = Liczba terminowych zamówień / Łączna liczba zamówień x 100

KPI dotyczące zapasów

Umożliwiają analizę przepływu zapasów w łańcuchu dostaw. Są szczególnie istotne dla wszystkich obszarów logistyki, ponieważ dostarczają informacji zapewniających bardziej precyzyjną organizację zaopatrzenia z uwzględnieniem kosztów i potrzeb działu handlowego.

Przykłady wskaźników dotyczących zapasów:

• Wskaźnik rotacji zapasów – obieg danej pozycji asortymentowej w magazynie w ciągu określonego przedziału czasowego (np. w ujęciu rocznym). Im wyższy wskaźnik, tym lepiej, ponieważ oznacza to, że sprzedaż przynosi firmie zyski. Wskaźnik rotacji = Wartość sprzedanych towarów / Średnia wartość zapasów
• Wskaźnik braku zapasów w magazynie – określa, ile razy nie udało się zaspokoić popytu z uwagi na brak dostępnych towarów. Wskaźnik braku zapasów = Niezrealizowane zamówienia / Zamówienia łącznie x 100
• Wskaźnik ubytku zapasów – procentowy wskaźnik dokładności ewidencji. Pokazuje stosunek zapasów rzeczywistych do zewidencjonowanych. Wskaźnik ubytku zapasów = (Zewidencjonowane zapasy – Rzeczywiste zapasy) / Zewidencjonowane zapasy

Oprogramowanie logistyczne jako główny filar analizy danych w łańcuchu dostaw

Stały wzrost kosztów logistycznych stanowi w ostatnich latach prawdziwe wyzwanie dla rentowności biznesu. W 2019 roku Rada Specjalistów ds. Zarządzania Łańcuchem Dostaw (CSCMP) opublikowała Raport o stanie logistyki, który potwierdza 11,4% wzrost kosztów logistycznych na rynku amerykańskim.

W związku z tym nie powinno dziwić, że gromadzenie danych do formułowania logistycznych wskaźników KPI stało się jednym z priorytetów przy realizacji zaawansowanych projektów analitycznych. Dobitnie świadczy o tym między innymi sprawozdanie z sondażu dotyczącego analizy łańcucha dostaw przeprowadzonego przez amerykańską firmę doradczą APQC. Wyniki badania pokazują, że głównym motywem gromadzenia danych jest optymalizacja łańcucha dostaw i redukcja kosztów (88% ankietowanych), natomiast jako drugi powód wskazywano poprawę satysfakcji klienta (87% ankietowanych).

Transformacja cyfrowa w logistyce znacznie ułatwiła rejestrację, przetwarzanie i prezentację danych, do czego w szczególności przyczynia się specjalistyczne oprogramowanie przeznaczone do użytku w konkretnych obszarach łańcucha logistycznego. Mecalux oferuje moduł Supply Chain Analytics Software odpowiedzialny za obliczenia kluczowych wskaźników KPI w działalności magazynowej, które mogą posłużyć do późniejszych analiz.

Logistyczne wskaźniki KPI w służbie wydajności

W niniejszym artykule na podstawie kilku przykładów zaprezentowaliśmy podstawowe wskaźniki logistyczne. Wykaz ten oczywiście nie jest wyczerpujący, ponieważ każde przedsiębiorstwo ma swoje specyficzne potrzeby i wymagania, które należy odpowiednio uwzględnić w analizie wskaźników wydajności.

Poznaj możliwości naszego systemu zarządzania magazynem Easy WMS w zakresie analizy, prezentacji i interpretacji danych. Skontaktuj się z nami, a przygotujemy dla Ciebie spersonalizowaną prezentację rozbudowanego panelu kontrolnego.