Value stream mapping, czyli jak wykryć nieprawidłowości w działaniu magazynu

Mapowanie strumienia wartości (w skrócie VSM od angielskiej nazwy value stream mapping) to metoda wizualizacji procesu produkcyjnego od momentu przyjęcia surowców, poprzez wytwarzanie i składowanie produktów, aż po ich dostawę do klientów.

Stosuje się ją głównie w zakładach i magazynach, gdzie znacznie ułatwia analizę poszczególnych etapów produkcji i pozwala usprawnić procesy.

Czym jest value stream mapping?

Value stream mapping to wizualne narzędzie używane w zarządzaniu logistyką produktu, które pozwala na identyfikację nieprawidłowości i usprawnienie procesu produkcyjnego. Zyskało ono dużą popularność w latach 90. wraz z upowszechnieniem metod zarządzania lean i six sigma, które mają na celu wyeliminowanie zbędnych kosztów oraz wdrożenie wydajnych metod produkcji.

VSM ma postać diagramu przepływów obrazującego poszczególne czynności i etapy procesu produkcyjnego, począwszy od zakupu surowców, aż po dostawę gotowych produktów do klienta końcowego. Narzędzie pozwala śledzić ruch surowców i analizować wydajności procesów produkcyjnych.

Value stream mapping uwzględnia wszystkie czynności i zadania niezbędne do wytworzenia i dystrybucji towaru, dzięki czemu kierownicy produkcji mogą łatwo zidentyfikować procesy, w wyniku których nie powstaje żadna wartość dodana. Metoda VMS przedstawia przepływy informacji, pracy i produktów wzdłuż łańcucha dostaw za pomocą określonych symboli.

Aby sprawniej wykrywać błędy oraz trafniej diagnozować nieprawidłowości, specjaliści ds. produkcji mogą opracować kilka wariantów VSM, a następnie je porównać. Przykładowo jeden diagram może przedstawiać aktualny obraz przepływów, a drugi – pożądany stan docelowy. Dzięki porównaniu obu wersji łatwiej jest zidentyfikować etapy procesu nadające się do optymalizacji.

Zalety korzystania z metody VSM

Mapowanie strumienia wartości przynosi następujące korzyści z punktu widzenia np. kierownika logistyki czy produkcji:

• Kompleksowy obraz procesów produkcyjnych – diagram uwzględnia dane dotyczące przebiegu wszystkich etapów produkcji, dostarczając tym samym maksimum informacji niezbędnych do podjęcia trafnych decyzji.
• Wykrywanie nieprawidłowości, nadmiernych kosztów i błędów – metoda VSP, odpowiadająca koncepcji lean manufacturing, ułatwia identyfikację procesów, które generują nadmierny koszt lub nie podnoszą wartości produktu. Pozwala to poprawić jakość produktu lub usługi z korzyścią dla klientów i samego producenta.
• Wspieranie wydajnej strategii logistycznej i produkcyjnej – value stream mapping obejmuje analizę aktualnej sytuacji i obraz optymalnego przebiegu procesu produkcji. Na tej podstawie można określić niezbędne środki naprawcze.

Analiza procesu produkcji w oparciu o metodę value stream mapping umożliwia wdrożenie zasad lean logistics na liniach produkcyjnych celem określenia wykrycia nieprawidłowości oraz wyeliminowania błędów generujących zbędne koszty.

Jak stosować metodę VSM w 5 krokach?

Poniżej omawiamy kolejne etapy analizy poziomu wydajności procesu produkcyjnego według metody VSM:

1) Określenie mapowanego procesu

Przed przystąpieniem do analizy należy ustalić, które etapy procesu ma ona obejmować. W tym celu warto najpierw zastanowić się, jakie produkty lub usługi zamierzamy udoskonalić.

2) Ustalenie celu i zakresu badania

W dalszej kolejności należy sprecyzować zakres badania i określić aktualny przebieg procesu produkcji. Należy też ustalić, jak ostatecznie powinien on wyglądać. W przypadku konieczności usprawnienia zaopatrywania linii produkcyjnej w surowce w analizie należy uwzględnić wydajność stosowanych na tym etapie maszyn i urządzeń transportu bliskiego.

3) Przydzielenie zadań

Metoda value stream mapping wymaga zaangażowania doświadczonych specjalistów do analizy poszczególnych etapów procesu produkcji. Każda osoba powinna mieć jasno określone zadania i zakres obowiązków dostosowany do posiadanej wiedzy i umiejętności.

4) Przeprowadzenie analizy

To najtrudniejszy etap całego przedsięwzięcia. Wymaga opracowania każdej czynności w procesie produkcyjnym w trzech ujęciach:

• Jak postrzegany jest jej przebieg
• Jak faktycznie przebiega
• Jak docelowo powinna przebiegać 

Takie pogłębione studium pozwala lepiej zrozumieć różnicę między stanem obecnym a oczekiwanym oraz – przede wszystkim – uzmysłowić sobie zakres dalszych prac mających na celu optymalizację procesu produkcji.

5) Opracowanie planu działania

Ostatni etap polega na uzgodnieniu planu działania, jaki należy podjąć w celu przejścia od wersji nr 2 (rzeczywistej) do wersji nr 3 (pożądanej).

Zgodnie z zasadami mapowania strumienia wartości plan należy sformułować w oparciu o kryteria SMART (od ang. specific, measurable, achievable, relevant, time-bound), co oznacza, że powinien on być skonkretyzowany, mierzalny, osiągalny, istotny i określony w czasie.

Value stream mapping w logistyce

Mimo że metoda value stream mapping odnosi się bezpośrednio do koncepcji lean manufacturing, nie pozostaje ona bez wpływu na logistykę produktu. Należy zauważyć, że VSM uwzględnia takie czynniki logistyczne jak zaopatrzenie w surowce, warunki składowania czy dystrybucja zamówień.

W związku z tym warto zaangażować do współpracy kierownika ds. logistyki, który pomoże zidentyfikować ewentualne nieprawidłowości oraz procesy nieprzynoszące żadnej wartości dodanej na etapie przepływu produktów przez magazyn. Value stream mapping pozwala określić, które operacje generują zbędne koszty lub trwają zbyt długo. Ułatwia to wdrożenie właściwych rozwiązań, jak np. instalacja systemów magazynowania automatycznego, implementacja oprogramowania WMS do zarządzania magazynem lub wprowadzenie nowych metod kompletacji zamówień.

Z opracowania pt. Value stream mapping in ordering process (Mapowanie strumienia wartości w procesie obsługi zamówień) opublikowanego przez naukowców z Uniwersytetu w Belgradzie wynika, że metoda VSM może posłużyć do wykrywania nieprawidłowości i racjonalizacji procesów magazynowych: „Należy do minimum zredukować liczbę operacji, które nie przynoszą żadnej wartości dodanej, przyspieszyć pracę i poprawić wydajność obiektu. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie asortymentu przechowywanych towarów oraz złożoność przepływu informacji, cele te zdecydowanie łatwiej osiągnąć z użyciem narzędzi VSM”. W opinii autorów zastosowanie metod value stream mapping w logistyce pozwala usprawnić dostawy i zoptymalizować koszty logistyczne. „Priorytetem jest szybkie dostarczanie produktów o wysokiej jakości za rozsądną cenę. VSM należy obecnie do najczęściej stosowanych sposobów na redukcję kosztów operacyjnych oraz przyspieszenie pracy".

Graficzna reprezentacja procesu pozwala łatwo ustalić obszary nadające się do racjonalizacji i uzmysłowić sobie, jak powinny przebiegać konkretne etapy. W końcowej części opracowania autorzy proponują kilka rozwiązań umożliwiających poprawę wydajności pracy w magazynie, np.: „wyznaczenie wolnej przestrzeni lub nowej strefy pakowania, wdrożenie nowej strategii przydzielania artykułów do lokalizacji, usprawnienie systemu informacyjnego lub ustalenie kluczowych wskaźników efektywności”.

Value stream mapping sprawdza się także w branży e-commerce. W publikacji zatytułowanej Application of value stream mapping in e-commerce naukowcy z Uniwersytetu Stanowego San José (USA) wyjaśniają, w jaki sposób VSM pozwala zwiększyć wydajność łańcucha dostaw w handlu elektronicznym: „Narzędzia VSM umożliwiają graficzne przedstawienie podmiotów, ich wzajemnych powiązań, dokonywanych operacji oraz przepływów informacji i produktów w łańcuchu dostaw. Dzięki temu można lepiej zrozumieć zasady jego funkcjonowania oraz łatwiej dostrzec ewentualne problemy czy obszary wymagające usprawnienia”.

Z opracowania opublikowanego na łamach czasopisma naukowego Sustainability wynika, że value stream mapping w wielu przypadkach pozwala zredukować koszty operacyjne, poprawić wydajność zarządzania łańcuchem dostaw oraz podnieść poziom satysfakcji klienta.

VSM sposobem na ograniczenie kosztów logistyki i produkcji

Value stream mapping to popularne narzędzie, które pozwala na identyfikację wszelkich błędów oraz usprawnienie procesu produkcyjnego. Zastosowanie VSM w dziedzinie logistyki i magazynowania umożliwia m.in. wykrycie nieprawidłowości w procesach przyjmowania dostaw, składowania produktów czy wysyłki zamówień.

Skuteczne planowanie logistyczne powinno opierać się na dokładnej analizie przepływu pracy we wszystkich obiektach przedsiębiorstwa. Omawiane narzędzie pozwala łatwo kontrolować proces produkcyjny pod kątem błędów, które uniemożliwiają osiągnięcie maksymalnej wydajności. Dysponując wynikami takiej analizy, Mecalux może zaproponować szeroki wybór rozwiązań intralogistycznych zaprojektowanych z myślą o zwiększeniu rentowności i wyeliminowaniu pomyłek w codziennej pracy. Skontaktuj się z nami, a nasi doradcy podpowiedzą Ci, jakie rozwiązanie najlepiej sprawdzi się w Twojej firmie.