Czym jest logistyczny łańcuch wartości?

Łańcuch wartości to model teoretyczny, opracowany przez pochodzącego ze Stanów Zjednoczonych ekonomistę – Michaela Portera – w 1985 roku. Ułatwia zidentyfikowanie przewagi konkurencyjnej w strategii przedsiębiorstwa. Instytut Strategii i Konkurencyjności Uniwersytetu Harvarda definiuje łańcuch wartości jako „wydajne narzędzie do rozdzielania strategicznych czynności w przedsiębiorstwie celem skoncentrowania się na źródłach przewagi konkurencyjnej, czyli tych, które umożliwiają podniesienie cen i zmniejszenie kosztów”. Logistyczny łańcuch wartości łączy czynności wykonywane wewnątrz magazynu i poza nim, dodające produktowi lub usłudze wartości i zwiększając przewagę konkurencyjną firmy względem jej konkurentów.

W książce Przewaga konkurencyjna Porter dzieli etapy łańcucha wartości na działalność podstawową i pomocniczą, podkreślając znaczenie logistyki na każdym etapie. Poniżej omawiamy pięć działalności podstawowych:

• logistyka wewnętrzna – przyjmowanie, składowanie i monitorowanie zapasów surowców lub innych materiałów oraz współpracę z dostawcami;
• produkcja – procesy przetwarzania surowców na produkty końcowe;
• logistyka zewnętrzna – czynności powiązane z dystrybucją produktów, jak np. składowanie towaru, wysyłka zamówień, zarządzanie ścieżkami dostaw i doręczenie do klienta końcowego;
• marketing i sprzedaż – strategie ukierunkowane na wyeksponowanie marki i przyciągnięcie potencjalnych klientów. Celem tej funkcji jest zachęcenie konsumentów do zakupu produktów lub skorzystania z usług oferowanych przez firmę;
• obsługa posprzedażowa – procesy mające na celu poprawę doświadczenia zakupowego, czyli m.in. zwroty zamówień, usługi serwisowe i obsługa klienta.

Porter nie tylko definiuje działalności podstawowe łańcucha wartości, ale również wyszczególnia funkcje pomocnicze, które umożliwiają zwiększenie wartości dodanej produktu końcowego. Przykładowo, w środowisku biznesowym czynniki takie jak rozwój technologiczny czy zarządzanie kapitałem ludzkim (zasobami ludzkimi) podnoszą jakość produktu lub usługi.

Znaczenie logistycznego łańcucha wartości

Logistyka pełni kluczową rolę w łańcuchu wartości Portera. Właściwe zarządzanie logistyką wewnętrzną i zewnętrzną zapewnia ciągły przepływ surowców do linii produkcyjnych, wydajne zarządzanie zapasami oraz sprawną i bezbłędną dystrybucję zamówień.

Przedstawiona na schemacie Portera logistyka wewnętrzna obejmuje takie operacje, jak zaopatrzenie w materiały i surowce, przyjmowanie dostaw, identyfikację zapasów czy rozmieszczenie towaru w magazynie. Logistyka zewnętrzna z kolei składa się z procesów ukierunkowanych na dostarczenie gotowego produktu, czyli z przygotowania i konsolidacji zamówień, wysyłki towarów oraz zarządzania ścieżkami dostawy do klienta końcowego. Zarówno w przypadku logistyki wewnętrznej, jak i zewnętrznej, dowolny błąd może przełożyć się na obniżenie jakości usługi.

Jak przeprowadzić analizę logistycznego łańcucha wartości?

Analiza logistycznego łańcucha dostaw umożliwia przedsiębiorstwom identyfikowanie nadmiernych wydatków i przewagi konkurencyjnej m.in. na etapie składowania, przygotowania zamówień czy dystrybucji towaru. Właściwa analiza działalności logistycznej składa się z trzech kroków:

1. Identyfikacja poddziałań w logistyce wewnętrznej i zewnętrznej. Pierwszy krok polega na podzieleniu operacji, które są przeprowadzane wewnątrz magazynu, dokonując przeglądu wewnętrznych procesów i określonych strategii. Na tym etapie można przyjrzeć się, jak przebiegają poszczególne procesy w magazynie oraz ile zasobów przeznaczanych jest do ich przeprowadzania.
2. Analiza wartości i kosztów każdej operacji. Drugi krok obejmuje szczegółową analizę operacji związanych z logistyką wewnętrzną i zewnętrzną celem określenia, które z nich tworzą wartość i stanowią przewagę konkurencyjną.
3. Określenie strategii zwiększenia wartości produktu lub usługi. Zapewnia całościowy obraz działania logistyki wewnętrznej i zewnętrznej. Na podstawie zgromadzonych danych firma może zaprojektować strategię, która zwiększy wartość produktu lub usługi, zoptymalizuje zasoby i zapewni większe korzyści.

Przeprowadzenie analizy łańcucha wartości umożliwia wykrycie obszarów wymagających poprawy oraz procesów, które mogą stanowić przewagę konkurencyjną w procesach magazynowych, przygotowaniu zamówień i dystrybucji towaru. Kierownik logistyki wykorzystuje wyniki analizy, aby optymalizować procesy i podejmować decyzje, opierając się na dokładnych i rzetelnych informacjach, które zwiększą wydajność biznesową.

Optymalizacja logistycznego łańcucha wartości dzięki cyfryzacji

Cyfryzacja operacji logistycznych firmy zwiększa wydajność biznesową. „Przed wdrożeniem technologii informacyjnych, działania składające się na łańcuch wartości były przeprowadzane manualnie, za pomocą formy papierowej i komunikacji werbalnej”, zaznacza Porter w artykule opublikowanym na łamach Harvard Business Review. „Pierwsza fala technologii informacyjnych, w latach 1960 i 1970 zautomatyzowała niektóre działania łańcucha wartości, od przetwarzania zamówień i opłacania faktur po projektowanie wspomagane komputerowo i planowanie zasobów do produkcji".

Według amerykańskiego ekonomisty, technologie IT stanowią przełom w łańcuchu wartości. „Wydajność działań znacznie się zwiększyła, częściowo ze względu na możliwość gromadzenia i analizowania ogromnych ilości nowych danych dla każdego działania”. Nowe technologie otwierają drogę do większej integracji różnych obszarów biznesowych przedsiębiorstwa. Zaawansowane programy, takie jak system ERP (enterprise resources planning) czy system zarządzania magazynem (WMS) ułatwiają identyfikację niewydajności w realizacji operacji. Systemy cyfrowe automatyzują rejestrowanie informacji i zwiększają widoczność działań w łańcuchu wartości.

Zastąpienie manualnego zarządzania magazynem przez cyfrowe umożliwia ciągłe monitorowanie działań w logistycznym łańcuchu wartości. Kierownicy poszczególnych obszarów dysponują większą liczbą informacji podczas podejmowania decyzji biznesowych, dzięki czemu wzrasta wydajność każdego procesu. Wszystko to skutkuje ulepszeniem produkcji i podniesieniem jakości świadczonych usług.

Wydajne zarządzanie dzięki logistycznemu łańcuchowi wartości

Logistyka jest nadrzędnym elementem łańcucha wartości. Takie etapy jak odbiór towaru, składowanie czy zarządzanie ścieżkami transportu są kluczowe dla właściwego funkcjonowania logistyki i mogą zwiększyć przewagę konkurencyjną firmy. Z drugiej strony, określone błędy na tych etapach mogą ograniczać rozwój firmy i uniemożliwiać dostawę produktów według warunków ustalonych z klientami.

Analiza łańcucha wartości umożliwia firmie wykrycie niewydajności w logistyce i ułatwia późniejszą optymalizację zasobów. Cyfryzacja magazynu pozwala gromadzić dane na temat wydajności każdego działania poprzez prowadzenie analizy w czasie rzeczywistym podczas działania magazynu.