Praca
Bezpieczeństwo w magazynie to szczególnie ważne zagadnienie. Czynności wykonywane w tego typu obiektach stwarzają duże zagrożenie, którego należy unikać.
W kolejnych punktach omówiono najważniejsze aspekty zapewniające zachowanie jak najlepszych warunków bezpieczeństwa w magazynie, tzn. zagrożenie pożarowe, zapobieganie temu zagrożeniu, ograniczenie jego skutków oraz bezpieczny rozkład obciążeń w magazynie.
W każdym kraju, w każdym województwie, a nawet w poszczególnych gminach mogą obowiązywać szczególne przepisy dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Projektant musi je wziąć pod uwagę i stale stosować. Pozwoli to uniknąć późniejszych problemów spowodowanych przez ewentualne zagrożenia oraz przez konsekwencje administracyjne i prawne wynikające z nieprzestrzegania przepisów.
Ryzyko pożaru
Istnieje wiele norm budowlanych i norm bezpieczeństwa opracowanych przez specjalistów, które szczegółowo regulują zagadnienia związane z pożarem, jego powstawaniem, rozprzestrzenianiem się, sposobem wykrywania i gaszenia. Są to bardzo złożone aspekty, dlatego poniżej przedstawiono kilka wskazówek umożliwiających zmniejszenie ryzyka i ograniczenie skutków ewentualnego wypadku.
W nowoczesnych obiektach magazynowych wykorzystujących bardzo wąskie korytarze oraz konstrukcje o wysokości od 10 do 20 m, ręczne gaszenie pożaru może być niemożliwe. Nawet w magazynach, w których wysokość regałów wynosi zaledwie 4 lub 5 m, zalecane jest zainstalowanie zintegrowanych tryskaczy (sprinklers) zamiast typowych urządzeń montowanych na dachu magazynu. Na etapie projektowania należy skorzystać z pomocy specjalisty ds. ochrony przeciwpożarowej.
Bezpieczeństwo przeciwpożarowe powinno być zatem kwestią o zasadniczym znaczeniu w projekcie obiektu. Pozostawienie kwestii ochrony przeciwpożarowej na koniec może spowodować, że magazyn nie będzie miejscem bezpiecznym lub że projekt będzie musiał być mocno zmodyfikowany, a nawet porzucony. Na przykład rozwiązania ułatwiające ewakuację osób w przypadku zagrożenia mogą mieć wpływ na układ przestrzeni, a nawet na wybór urządzeń przeładunkowych.
W normalnych warunkach opis obiektu powinien zawierać urządzenia do wykrywania ognia (płomieni, koloru lub dymu) oraz automatyczne lub półautomatyczne urządzenia do jego gaszenia (gaśnice wodne, pianowe lub gazowe). Dym stanowi nie tylko zagrożenie pożarowe, ale także zagrożenie dla zdrowia pracowników i magazynowanych materiałów.
Teoretycznie możliwe utrudnienia w pracy urządzeń przeładunkowych mogą mieć wpływ na układ regałów, ich wysokość, obciążenie oraz kształt maszyn. Ponieważ projektant jest odpowiedzialny i zobowiązany do określenia zagrożeń, ich minimalizacja powinna być także jednym z jego priorytetowych zadań.
Systemy przeciwpożarowe w obiekcie
Ochrona przeciwpożarowa zasadniczo polega na ograniczaniu zagrożeń.
O ile to możliwe, należy unikać magazynowania produktów łatwopalnych lub palnych. Jeżeli nie można uniknąć magazynowania takich materiałów, należy je zabezpieczyć przed zagrożeniami, jakie powoduje bliskość osób palących, wadliwe instalacje elektryczne oraz ewentualne prace dodatkowe, zazwyczaj związane z urządzeniami stosowanymi do utrzymania ruchu, takie jak na przykład spawanie.
Należy również pamiętać, że towary składowane w magazynie często parują, ponieważ są to produkty o niskiej palności owinięte lub opakowane w łatwopalną tekturę. Często bowiem opakowania są wykonane z tektury, która ze względu na oszczędność nie jest zabezpieczona przed ogniem.
Ponadto towary są układane na drewnianych paletach, które także są łatwopalne i niezabezpieczone przed ogniem z uwagi na ich przeznaczenie transportowe.
Warunki te odzwierciedlają stopień zaangażowania, jakim należy się wykazać w celu wybrania najbardziej odpowiedniego kryterium w każdej branży, a szczegółowa analiza tych czynników może zapewnić korzyści związane ze zmniejszeniem ryzyka. Na przykład opakowania tekturowe mogą być etykietowane, zamknięte lub owinięte w materiały reklamowe albo dystrybucyjne, które wytwarzają dużą ilość dymu i toksycznych gazów. Same w sobie mogą być także materiałem palnym podczas spalania. W wielu przypadkach można uniknąć tego problemu poprzez zastosowanie pojemników z tworzywa sztucznego, nawet gorszej jakości niż opakowania tekturowe, lecz spełniających ten sam cel.
Kolejnym dowodem na to, że należy wziąć pod uwagę wszystkie szczegóły, są na przykład luźne części metalowe włożone do metalowych pojemników. Elementy te mogą stwarzać duże zagrożenie, ponieważ na dnie pojemnika mogą tworzyć się osady oleju. Z tego względu w projekcie magazynu należy wprowadzić system kontroli i czyszczenia tych elementów przed włączeniem ich do systemu.
Folia kurczliwa (stosowana do owijania palet) choć nie jest materiałem mogącym wywołać pożar, to jednak przyczyna się do jego rozprzestrzeniania. Dlatego ładunek puszek z płynem łatwopalnym przykrytych folią jest lepiej zabezpieczony przed ogniem niż puszki bez folii. W razie pożaru tworzywo sztuczne działa jako bariera zabezpieczająca przed ogrzaniem towaru, opóźniając punkt jego zapłonu.
Opakowanie tekturowe działa jak tarcza chroniąca przed wodą w przypadku pożaru. Gdy jednak temperatura wzrasta, folia kurczliwa staje się dla ognia suchym materiałem.
Nawet uwzględniając wszystkie powyższe zalecenia i przestrzegając obowiązujących norm, ryzyko pożaru w magazynie jest nieuniknione. Z tego powodu należy uwzględnić to ryzyko i podjąć środki ostrożności niezbędne do zmniejszenia skutków pożaru spowodowanych przez ogień, dym, ciepło, a nawet przez wodę stosowaną do gaszenia.
W magazynach o dużej pojemności lub w magazynach, w których konieczne jest odizolowanie towarów niebezpiecznych, rozwiązaniem może być podzielenie obiektu przy pomocy przegród ognioodpornych.
Inną przyczyną podzielenia magazynu może być obecność pewnej ilości towarów wartościowych mogących ulec uszkodzeniu w przypadku gaszenia ich wodą, a które mogą być bezpiecznie gaszone pianą lub gazem (systemy te mogą być odpowiednie w przypadku niewielkich ilości towaru oraz w przypadku określonego rodzaju pożaru i dla określonego typu materiałów).
Zastosowanie przegród przeciwpożarowych może wiązać się z koniecznością zainstalowania drzwi ognioodpornych umożliwiających przejazd pojazdów, przejście pracowników, obecność przenośników taśmowych itd. Ponadto jest możliwe, że z tego powodu konieczne będzie użycie wózków z wysuwanym masztem, które mogą przejechać przez takie drzwi.
Obecnie dość powszechnie dzieli się magazyny o dużej objętości na kilka części. Czasami budowane są osobne budynki łączone za pomocą pojazdów prowadzonych automatycznie. Taki system wiąże się z wysokim kosztem inwestycji, który należy ocenić w kontekście strategii biznesowej firmy.
Ochrona przeciwpożarowa na regałach przy użyciu tryskaczy
Nawet jeżeli ryzyko pożaru jest zminimalizowane, regały (stałe i przesuwne) mogą być wyposażone w zintegrowany system wykrywania i gaszenia ognia. W regałach przesuwnych stosowane są wysoko rozwinięte, wieloelementowe systemy doprowadzenia wody.
Hydranty znajdują się zazwyczaj w dolnej części budynku i doprowadzają wodę do tryskaczy umieszczonych na regałach.
Liczba instalowanych tryskaczy i ich położenie na każdym poziomie określane są w zależności od stopnia zagrożenia danego obiektu oraz od potencjalnego zagrożenia jego poszczególnych poziomów. Tryskacze powinny być rozmieszczone strategicznie, aby mogły wykonywać swoją pracę bez przeszkód.
W wielu przypadkach wystarczy zainstalować tryskacze w dachu w zależności od wysokości budynku i ognioodporności magazynowanych produktów.
W odniesieniu do instalacji tryskaczy oraz do wszystkich zagadnień omówionych w tej części niniejszego rozdziału, zalecamy skorzystanie z pomocy, wiedzy i doświadczenia firm specjalizujących się w bezpieczeństwie i higienie pracy, ponieważ cechy każdego magazynu, jego instalacji i zawartości mogą znacznie różnić się od wskazanych powyżej zaleceń.
Bezpieczny układ wewnątrz magazynu
Bezpieczny układ wewnątrz magazynu należy określić, przyjmując za podstawę przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące w danym kraju. W większości tych przepisów uwzględniane są takie aspekty jak odległości między drzwiami ewakuacyjnymi, przejścia między regałami, charakterystyka korytarzy roboczych i ciągów komunikacyjnych dla pieszych oraz nośność urządzeń magazynowych.
W Polsce wszelkie aspekty dotyczące magazynowania poruszone w niniejszym podręczniku reguluje europejska norma EN 15635.