Kod 128 (GS1-128 lub EAN-128) – najważniejszy kod kreskowy w logistyce

GS1-128, (dawniej EAN-128) to logistyczny standard kodu kreskowego ułatwiający identyfikację towaru i międzynarodową wymianę informacji o produktach. Umożliwia bardzo wydajną organizację przyjęć i wydań ładunków, a także usprawnia zarządzanie zapasami w magazynie.

W niniejszym artykule omówimy technologię zapisu informacji za pośrednictwem kodu 128 (GS1-128), opiszemy jego budowę i możliwości zastosowania w magazynie.

Czym jest GS1-128 (EAN-128)?

GS1-128 to międzynarodowy kod szeroko stosowany w branży logistycznej, m.in w produkcji, magazynowaniu i przygotowaniu towarów do wysyłki. Składa się z cyfr i znaków alfanumerycznych opisujących właściwości produktu, np. numer serii, datę produkcji czy datę minimalnej trwałości.

Zanim zaczęto używać nazwy GS1-128, kod ten do 2005 roku znany był jako EAN-128. W standardzie wymieniono szereg identyfikatorów zastosowań (IZ), czyli liczb oznaczających konkretne parametry produktu, które pozwalają łatwo śledzić go w łańcuchu dostaw.

Etykiety GS1-128 muszą zawierać informacje w postaci czytelnej dla ludzi oraz zakodowanej, dzięki czemu mogą być rozpoznane automatycznie (przy użyciu czytników, np. na stanowiskach kontroli przyjęć), ale są zrozumiałe również dla personelu zajmującego się przygotowaniem czy przyjęciem ładunków.

Kodowanie ma na celu usprawnić automatyczne wprowadzanie danych do systemów komputerowych. Ten sam zestaw informacji zamieszczony jest na etykiecie w sposób umożliwiający ich bezpośredni odczyt w przypadku awarii urządzeń elektronicznych.

Przykładowe dane, jakie może zawierać kod 128 (GS1-128):

• Numer paczki i liczba produktów
• Masa i objętość produktu
• Data produkcji lub data minimalnej trwałości
• Przeznaczenie produktu
• Numer zamówienia klienta
• Numer serii
• Kod konta klienta

Jakie dane zawiera etykieta GS1-128

Etykieta GS1-128 składa się z kilku części przeznaczonych na użytek różnych operacji logistycznych: dane w postaci czytelnej dla ludzi, np. data minimalnej trwałości czy nazwa odbiorcy; kod SSCC (Serial Shipping Container Code, czyli numer seryjny jednostki logistycznej) do obsługi przesyłek; oraz kod kreskowy, który umożliwia sprawne rejestrowanie danych produktu w systemach komputerowych.

Informacje w postaci czytelnej dla ludzi

Dane ogólne, np. numer serii produktu, data wysyłki, nazwa nadawcy itp.

Kod SSCC

Kod SSCC (Serial Shipping Container Code) pozwala na identyfikację ładunku przy wysyłce i podczas transportu. Jest to szczególnie istotne dla zapewnienia sprawnej dostawy.

Kod SSCC składa się z 18 cyfr:

• Pierwszą cyfrą jest kod IAC (Kod Agencji przydzielającej – Issuing Agency Code) nadawany przez Instytucję rejestrującą. Dla organizacji GS1 jest to cyfra dziesiętna z zakresu 0 – 9.
• Po cyfrze IAC występuje dwu- lub trzycyfrowy kod kraju zgodny z EAN/UCC (dla Polski 590), a następnie numer jednostki kodującej (dla Polski ma on długość 4-7 cyfr) – łącznie 7 do 10 cyfr.
• Indywidualny numer jednostki logistycznej (od 6 do 9 cyfr).
• Na końcu umieszczona jest wyliczona z odpowiedniego wzoru cyfra kontrolna, która pozwala sprawdzić prawidłowość kodu.

Kod kreskowy

Zakodowany numer identyfikacyjny produktu składający się z poniższych elementów:

• Identyfikatory zastosowań (IZ)
• Znaki funkcyjne FNC1

IZ to złożone z dwu lub więcej cyfr kody oznaczające kategorię danych, np. numer partii (10), datę pakowania (13) itp. Najważniejszą zaletą tego rozwiązania jest możliwość dowolnego łączenia wielu IZ w pojedynczy kod kreskowy.

Znak funkcyjny FNC1 służy do oznaczania początku kodu i rozdzielenia poszczególnych jego elementów.

Poniższa tabela zawiera zestawienie najczęściej używanych identyfikatorów zastosowań:

Legenda:

• nX: obowiązkowe dane numeryczne o stałej długości X znaków.
• n...X: dane numeryczne o zmiennej długości do X znaków.
• an...X: dane alfanumeryczne o zmiennej długości do X znaków.

Przykład: (02)67884344353521(37)23123902(10)34533

Umiejscowienie etykiety GS1-128

Etykieta GS1-128 na paletach

W przypadku palet o wysokości do 400 mm etykiety należy umieścić tak wysoko, jak to tylko możliwe, aby zapewnić poprawny odczyt kodu, ale nie bliżej niż 50 mm od pionowej krawędzi.

W przypadku palet o wysokości powyżej 400 mm etykiety należy umieścić w odległości od 400 mm do 800 mm od podstawy, pozostawiając co najmniej 50 mm odstępu od krawędzi pionowych.

W obu przypadkach zalecane jest umieszczenie etykiety z dwóch stron palety, aby ułatwić skanowanie przy użyciu czytnika kodów kreskowych.

Etykieta GS1-128 na pojemnikach i paletach

Norma określa, że w przypadku towarów umieszczanych w pojemnikach etykieta powinna znajdować się co najmniej na jednym jego boku, jednak dla usprawnienia obsługi ładunków warto nakleić etykietę z obu stron pojemnika. Brzegi kodu powinny znajdować się w odległości co najmniej 32 mm od podstawy i 19 mm od krawędzi pionowych.

Zastosowanie GS1-128 w logistyce

Kod kreskowy pozwala zawrzeć wszystkie istotne informacje o produkcie na pojedynczej etykiecie, co znacznie ułatwia automatyzację tak złożonych procesów, jak kontrola jakości czy kompletacja zamówień.

W logistyce kod 128 (standard GS1-128, a wcześniej EAN-128) używany jest przede wszystkim do rejestracji jednostek ładunkowych produktów oraz wprowadzania do systemu kluczowych danych, począwszy od terminu ważności aż po informacje stricte logistyczne, jak np. trasa przewozu towarów.

Rozwiązanie takie nie tylko zapewnia identyfikowalność produktów na przestrzeni całego łańcucha dostaw, ale też zdecydowanie ułatwia kontrolowanie zapasów.

Etykiety GS1-128 usprawniają także zarządzanie przyjęciami oraz wydaniami w magazynie. Stosowane są w następujących obszarach:

• Stanowiska kontroli rozmiaru i wagi palet – przed przyjęciem do magazynu lub jego opuszczeniem palety kierowane są na stanowisko kontroli wyposażone w czytnik kodów kreskowych, który skanuje informacje o produktach i przesyła je do systemu.
• Kompletacja zamówień – wiele urządzeń wspomagających kompletację – np. systemy pick to light – działa w oparciu o kody kreskowe. Pozwala to przyspieszyć proces przygotowania zamówień i ograniczyć liczbę pomyłek.

Przyszłość kodów kreskowych w erze nowoczesnych technologii

Informatyczne systemy magazynowe pozwalają na zapisywanie informacji odczytanych z kodów GS1-128, co znacznie usprawnia pracę w magazynie. Np. przy użyciu systemu WMS można skanować oraz tworzyć i drukować etykiety z kodami kreskowymi na podstawie zapisanych danych.

Technologia rozwija się nieprzerwanie. Coraz częściej spotykamy rozwiązania, które na razie uzupełniają, ale w przyszłości być może ostatecznie wyprą kody kreskowe – jak choćby etykiety RFID. Tak czy inaczej, obecnie etykiety GS1-128 dzięki swym licznym zaletom wydają się niezastąpione w niektórych operacjach – np. przy przyjmowaniu ładunków. Skaner kodów kreskowych umożliwia wówczas szybki i bezbłędny odczyt danych.

Mimo iż standardowe metody identyfikacji wciąż z powodzeniem są stosowane w wielu magazynach, np. w systemach put/pick to light, już dziś możemy prognozować, że nowocześniejsze rozwiązania technologiczne, takie jak 5G czy przemysłowy internet rzeczy zapowiadają nadejście ery wzajemnej łączności wszystkich elementów logistycznych, co pozwoli znacznie poprawić wydajność łańcucha dostaw.