Praca
Produkty specjalne lub wielkogabarytowe mogą stwarzać duże trudności w magazynowaniu i obsłudze. Z tego powodu należy poznać ich cechy w momencie projektowania magazynu.
W celu przeanalizowania metod magazynowania nietypowych towarów, należy podzielić je na trzy kategorie: towary walcowe, towary rurowe oraz towary cylindryczne. Jest to najbardziej podstawowa klasyfikacja, ponieważ kształt ma bezpośredni wpływ na metody obsługi i magazynowania większości towarów.
Oprócz kształtu ładunku istnieje szereg innych zmiennych mających duży wpływ na wybór odpowiedniego rozwiązania magazynowego oraz urządzeń przeładunkowych, a są to: kruchość, bezpieczeństwo, oznaczenie towarów jako materiały niebezpieczne, a przede wszystkim objętość i waga. Poniżej przedstawiono analizę wszystkich trzech głównych grup wraz z ich cechami.
Towary walcowe
Odnośnie tego rodzaju ładunków należy uwzględnić podział na mniejszą lub większą kruchość: arkusze blachy, arkusze tworzywa sztucznego, deski i płyty drewniane.
W obsłudze poszczególnych rodzajów towarów walcowych należy zwrócić uwagę na wszelkie możliwe czynniki mogące ułatwić bądź utrudnić ich przeładunek.
W celu określenia najwłaściwszej metody dla arkuszy blachy należy przede wszystkim pamiętać o bardzo ważnej cesze tego typu towarów, jaką jest elastyczność, którą ustala się w zależności od wielkości i grubości blachy. Im większe są wymiary blachy i mniejsza jej grubość, tym większe jest ugięcie.
W przypadku arkuszy blachy pociętych na małe kawałki najlepszym sposobem obsługi jest połączenie ich na drewnianej platformie lub palecie i ugięcie, tak aby można było je opakować w jedną, solidną i praktycznie nieodkształcalną jednostkę ładunkową. Jednostka ta może być obsługiwana, a nawet magazynowana przy pomocy tradycyjnych systemów obsługi i składowania towarów.
Jeżeli natomiast wielkość i grubość (w odniesieniu do niewielkich rozmiarów) obsługiwanych arkuszy jest duża, problem jest zgoła odmienny. W takim przypadku należy ocenić szkodę, jaką dany sposób obsługi towaru może wyrządzić temu produktowi. Szkoda może być dwojakiego rodzaju. Z jednej strony jest to problem ugięcia blachy, które może okazać się trwałe (np. blacha będzie krzywa). Z drugiej strony niewłaściwe obchodzenie się z towarem może spowodować ślady na materiale obniżające jego jakość oraz doprowadzić do strat finansowych.
Aby ograniczyć ewentualne skutki ugięcia, należy koniecznie skrócić odległość między podporami elementów podnoszenia i magazynowania oraz wspornikami ładunków wystającymi poza te ładunki. W tym celu można przyjąć trzy strategie: zastosować większą liczbę wideł, zamontować więcej podpór niż zwykle lub obsługiwać blachy na platformie.
Oprócz ugięcia należy uwzględnić drugi czynnik, tj. wagę. Są to produkty o znacznie wyższej gęstości niż gęstość przeciętnych towarów, dlatego urządzenia i regały muszą być odpowiedniej wielkości. Należy pamiętać, że jeden metr sześcienny żelaza waży około 8000 kg.
Arkusze tworzywa sztucznego
Obsługa arkuszy tworzywa sztucznego zasadniczo wiąże się z jednym problemem, tzn. z ugięciem materiału. Istnieje wiele rodzajów twardego tworzywa w postaci arkuszy lub płyt, dlatego ich współczynniki ugięcia są różne. Jednak zachowanie twardego tworzywa jest zawsze bardzo podobne. Problem pojawia się tylko przy wielkowymiarowych arkuszach, w których rzeczywiście ugięcie jest stosunkowo niewielkie.
Elementy walcowe o małych lub średnich rozmiarach nie stanowią większych problemów. Najczęściej są one obsługiwane i składowane dokładnie tak samo jak jakikolwiek inny ładunek o podobnych wymiarach.
Jeżeli natomiast obsługiwane i składowane elementy są dużych rozmiarów, należy zastosować podobne rozwiązanie jak w przypadku blach metalowych. Zwykle są one układane na drewnianych tacach lub zdejmowane bezpośrednio. W tym celu między poszczególne arkusze wkłada się podpory, aby pozostawić wolną przestrzeń między nimi wystarczającą do włożenia wideł wózków podnośnikowych.
Arkusze tworzywa sztucznego nie stwarzają dodatkowych problemów związanych z nadmierną wagą lub możliwością uszkodzenia towaru, tak jak metalowe blachy.
Arkusze i deski drewniane
Trzecim towarem z tej grupy jest drewno. Jeżeli występuje w postaci arkuszy, należy wziąć pod uwagę ugięcie, tak jak w przypadku arkuszy tworzywa sztucznego. Z tego względu ich obsługa i składowanie odbywają się w taki sam sposób.
Natomiast sztywność desek jest uzależniona od grubości drewna. Zazwyczaj obsługa wygląda podobnie jak w przypadku arkuszy blachy, jednakże gęstość tego materiału jest mniejsza od gęstości metalu, a metr sześcienny drewna waży od 650 do 800 kg.
Deski średniej wielkości mogą być magazynowane na regałach paletowych ze specjalnymi poprzeczkami lub na regałach wspornikowych.
Towary rurowe
Analiza sposobów magazynowania tego typu ładunków wymaga wstępnej klasyfikacji w zależności od jednej z cech mającej największy wpływ na ich obsługę, a mianowicie zdolności do zachowania kształtu. W szczególności należy wprowadzić rozróżnienie między rurami sztywnymi (np. stalowymi lub betonowymi) oraz rurami półsztywnymi (np. z tworzywa sztucznego). Obsługa i magazynowanie poszczególnych typów rur jest zupełnie inna. To samo dotyczy sposobu tworzenia ich jednostek ładunkowych.
W odniesieniu do obsługi i magazynowania rur sztywnych informacja ta dotyczy rur średnich i dużych rozmiarów, ponieważ małe rury mieszczą się w kategorii długich ładunków.
Problemy związane z obsługą sztywnych rur metalowych lub betonowych są bardzo podobne. Tego rodzaju duże kształtowniki zwykle są składowane na zewnątrz magazynów. Tworzy się stosy składające się z trzech rur opasanych taśmą i ułożonych jeden na drugim albo kształtowniki opierają się na sobie w pionowej konstrukcji.
W przypadku magazynowania na regałach (zazwyczaj wspornikowych) należy zabezpieczyć rury przed obracaniem się w kierunku zewnętrznym. W tym celu można zastosować odboje na ramionach podpierających. W miarę możliwości towary te powinny być składowane w opakowaniach po trzy rury opasane taśmą, gdyż taki kształt zapewnia większą stabilność.
Obsługa i magazynowanie rur półsztywnych
Rury z twardego tworzywa klasyfikowane jako półsztywne powinno się obsługiwać za pomocą jednostek ładunkowych. Jednostki tworzy się ze spawanych lub drewnianych klatek (o odpowiedniej wytrzymałości), wewnątrz których umieszczone są rury. Ponieważ waga materiału jest stosunkowo niewielka, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę dużą objętość klatek.
Ich obsługa może być wykonywana przy użyciu wózków bocznego albo czołowego załadunku. Różnica w zastosowaniu danego wózka polega na wykorzystaniu przestrzeni. Jeżeli jednak stosowany jest wózek czołowego załadunku, pojawia się dodatkowy problem ze statecznością poprzeczną ładunku. Z uwagi na jego dużą objętość i niewielką wagę powoduje on bardzo poważne zagrożenie w szczególności podczas magazynowania. Z zastrzeżeniem powyższego czynnika w większości przypadków ładunek jest umieszczany przy użyciu klatek, które stanowią dla siebie podporę, dlatego łatwiej jest osiągnąć duże wysokości stosów.
Zasadniczo rury półsztywne są magazynowane na zewnątrz. Jeżeli umieszcza się je na regałach (głównie wspornikowych) w sztywnych klatkach, zazwyczaj nie ma żadnych dodatkowych problemów. Jeżeli natomiast rury są magazynowane luzem na regałach, należy je zabezpieczyć przed toczeniem, podobnie jak w przypadku rur sztywnych. Powinno się także wziąć pod uwagę ugięcie materiału i zastosować większą liczbę podpór w razie potrzeby.
Towary cylindryczne
W pierwszej kolejności zostaną przedstawione ładunki walcowe, następnie zaś ładunki cylindryczne. Towar cylindryczny to towar obsługiwany poprzez nawijanie za pomocą trzpienia albo konstrukcji (metalowej bądź drewnianej) lub bezpośrednio w formie szpuli. Trzy rodzaje szpul, które przedstawiono poniżej, są wykonane z papieru i tektury, blachy oraz liny. Obsługa i magazynowanie poszczególnych rodzajów są zupełnie inne.
Do obsługi szpul papierowych wykorzystuje się wózki podnośnikowe wyposażone w specjalne chwytaki obrotowe. Wielkość urządzenia zależy od wielkości szpuli. Zamontowanie chwytaka powoduje zmniejszenie pojemności urządzenia, która musi być o 1,5 do 2 razy większa od pojemności początkowej do zapewnienia obsługi masy szpul. Margines ten różni się w zależności od średnicy ładunków i ich liczby
Magazynowanie jednostek papierowo-tekturowych odbywa się wyłącznie wewnątrz obiektu. Z uwagi na wysoką wytrzymałość papieru zwijanego w sposób kompaktowy, jednostki układane są bezpośrednio jedna na drugiej praktycznie bez żadnych ograniczeń.
Szpule zazwyczaj układa się w pozycji pionowej, aby zapobiec ich obracaniu. Obrót z jednej pozycji do drugiej następuje za pomocą chwytaków urządzeń przeładunkowych.
Jeżeli towary te są magazynowane na regałach, istnieją dwa możliwe rozwiązania. Towary mogą być ułożone w pozycji pionowej na paletach lub w pozycji poziomej na wózkach podporowych i obsługiwane przy pomocy wózków widłowych lub urządzeń specjalnych. W każdym przypadku wymiary, waga i zabezpieczenie towaru określają najlepszy sposób jego ułożenia.
Szpule blachy
Jednostki te mogą być obsługiwane bezpośrednio lub na palecie. Podstawowy problem dotyczy wyłącznie ich mniejszej lub większej wagi. Waga dużych szpul blachy wynosi od 20 do 30 ton.
W przypadku szpul obsługiwanych bezpośrednio używane są wózki podnośnikowe wyposażone w pręt lub rygiel wkładany do środkowego otworu zwoju albo stosuje się suwnicę pomostową. Do ułożenia szpul na paletach stosowane są wózki podnośnikowe o odpowiednim udźwigu, wyposażone w tradycyjne widły ładunkowe.
Duże i ciężkie szpule magazynowane są na zewnątrz obiektu, bezpośrednio na ziemi w formie trójkątnego stosu. Lżejsze jednostki również mogą być układane w ten sposób. Można także stosować magazynowanie wewnątrz obiektu na regałach specjalnie zaprojektowanych do tego celu przy użyciu odpowiednich kształtowników. Tworzy się konstrukcję podobną do plastra miodu, na której układane są szpule (jedna na każdej utworzonej komórce).
Na ogół magazyny te są tworzone dla produktów specjalnych, takich jak szpule stali nierdzewnej itp., które częściej są stosowane w przemyśle przetwórczym niż w przemyśle wydobywczym.
Szpule lin i kabli
W niniejszym punkcie omówiono obsługę i magazynowanie lin stalowych oraz izolowanych kabli elektrycznych lub telefonicznych wielobiegunowych do przewodzenia wysokiego napięcia lub do transmisji transoceanicznych. Z tymi dwoma rodzajami kabli związane są typowe problemy obsługi i każdy z nich ma własne rozwiązanie.
Liny stalowe są zwijane w formie cylindrycznej, a ich szpule tworzą samodzielną jednostkę ładunkową. Obsługa jest stosunkowo prosta i może odbywać się za pomocą dźwigów. Do tego celu wykorzystywany jest hak zamontowany na kolumnie urządzeń. Szpule mogą być także obsługiwane przez wózki widłowe. W takim przypadku widły są wkładane do środkowego otworu szpuli lub stosuje się rygiel zamontowany zamiast tradycyjnych wideł. W obu przypadkach metoda jest taka sama. Rygiel jest wkładany przez środkowy otwór szpuli.
Generalnie magazynowane są na zewnątrz (na ziemi), jednakże trzeba pamiętać, że trudno jest ułożyć jeden ładunek na drugim. Jeżeli waga szpul nie jest duża rozwiązaniem może być zastosowanie regałów paletowych, w innym przypadku należy zastosować regały podobne do regałów, na których składowane są szpule metalowe.
Rozwiązanie stosowane do obsługi oraz magazynowania kabli elektrycznych i telefonicznych wielobiegunowych jest zupełnie inne. Kable są nawijane na wielkie szpule drewniane lub metalowe (obecnie najczęściej używa się szpuli metalowych) tworzące samodzielną jednostkę ładunkową (niekiedy bardzo dużą), której obsługa stwarza pewne trudności.
Po pierwsze szpule metalowe nie posiadają środkowego otworu o odpowiednich wymiarach, który mógłby służyć jako element uchwytowy (na przykład przy pomocy rygla), dlatego należy je chwytać od zewnętrznej strony. Jest to kolejny problem, ponieważ szpula ma całkowicie cylindryczny kształt i trudno ją chwytać tradycyjnymi widłami wózka podnośnikowego.
Jedyny praktyczny sposób polega na zastosowaniu dźwigów lub adapterów zamontowanych na wózkach podnośnikowych zamiast tradycyjnych wideł.
Szpule o dużych wymiarach lub dużej masie (bądź o obydwóch wymienionych cechach) są magazynowane bezpośrednio na ziemi, a w niektórych przypadkach w trójkątnych stosach. Szpule o mniejszych wymiarach mogą być układane na regałach poprzez włożenie wału o odpowiednim rozmiarze i odpowiedniej wytrzymałości do otworu w szpulach.