Wywiad z René de Kosterem, wykładowcą Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie

René de Koster, wykładowca logistyki i zarządzania operacyjnego na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie (Holandia), w wywiadzie przeprowadzonym przez Mecalux analizuje, jak automatyzacja można zwiększyć efektywność logistyki i jak będzie wyglądała przyszłość magazynów.

• Jakie wnioski wypływają z pańskich badań nad magazynowaniem?

  Kiedy 25 lat temu rozpoczynałem badania nad magazynowaniem, nie było praktycznie żadnych prac na temat transportu bliskiego. Jedynym wyjątkiem były automatyczne systemy składowania i pobierania (AS/RS), czyli magazyny z układnicami. Od tamtej pory poczyniono znaczne postępy. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu czy piętnastu lat widoczna jest zmiana tendencji w badaniach akademickich nad automatyzacją. Firma produkująca roboty Kiva Systems była jednym z pionierów tej zmiany, tworząc nowatorskie systemy składowania z wózkami wahadłowymi, co zaowocowało pojawieniem się nowych metod obsługi towaru. Roboty stały się ważnym tematem badań. W ostatniej dekadzie obserwujemy wzrost liczby badań naukowych dotyczących zachowań w magazynach oraz tego, w jaki sposób czynnik ludzki wpływa na funkcjonowanie procesu magazynowego.

• Jaki jest związek między czynnikiem ludzkim a wydajnością magazynu?

  Jedną z najważniejszych obserwacji jest to, że w automatycznych magazynach wydajność procesu zależy nie tylko od samego systemu składowania, ale także od pracy ludzkiej. Wpływ czynnika ludzkiego w automatyzacji jest stałym tematem badań. Są badania, które pokazują, jak operatorzy przyczyniają się do zwiększenia produktywności magazynu. Wyniki te jeszcze bardziej napędzają rozwój badań nad zagadnieniami związanymi z czynnikiem ludzkim, takimi jak bezpieczeństwo, ergonomia, dobre samopoczucie i satysfakcja z pracy.

  Aby zwiększyć wydajność magazynów, konieczne jest nie tylko usprawnienie pracy operatorów, lecz także kadry kierowniczej odpowiedzialnej za kierowanie procesem. Zarządzanie talentami ma bezpośredni wpływ na produktywność pracowników. Jeśli firma chce zwiększyć produktywność, musi dołożyć starań, by wydobyć ze swoich pracowników to, co najlepsze i sprawić, by czerpali oni satysfakcję z wykonywanej pracy. Satysfakcja z pracy jest bardzo ważnym czynnikiem długoterminowych wyników.

  Wydajne magazyny posiadają doskonałe systemy składowania i urządzenia transportu bliskiego oraz oprogramowanie magazynowe zarządzające procesem

• Co skłania firmy do automatyzacji magazynów?

  Łatwiej jest zdecydować się na automatyzację, gdy w magazynie występują ograniczenia. Dlaczego? Otóż trudności sprawiają, że firmy interesują się automatyzacją. Na przykład, jeśli firma musi zwiększyć produkcję i pojemność magazynową, ale nie dysponuje wystarczającą ilością miejsca, będzie zmuszona szukać rozwiązań, które pozwolą jej poradzić sobie z tym ograniczeniem. To samo dotyczy sytuacji, gdy brakuje ludzi do wykonania danego zadania, np. w firmach, które muszą pracować 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu i nie mają operatorów na nocną zmianę, lub w firmach, które notują skok popytu i trudno im znaleźć wystarczającą liczbę pracowników. Ograniczenia sprzyjają automatyzacji. Firmy często decydują się na automatyzację także wówczas, gdy widzą, że ich konkurenci się automatyzują: wywołuje to po prostu zachowania naśladowcze.

• Jak rodzi się decyzja, że nadszedł czas na automatyzację?

  Wiele firm automatyzuje swoje magazyny stopniowo. Rozważając automatyzację, mogą wybierać spośród wielu rozwiązań, które ułatwiają przejście na te technologie. Zamiast całkowicie automatyzować wszystkie operacje wiele firm zaczyna od niewielkich kroków, automatyzując konkretne czynności, takie jak kompletacja za pomocą cobotów i robotów, i stopniowo rozszerza automatyzację na inne operacje.

• 

  Jak firma mająca magazyn o powierzchni kilkudziesięciu tysięcy metrów kwadratowych może zagwarantować szybkie dostawy?

  Dzisiejsze magazyny są coraz większe i mogą mieć nawet ponad 100 000 m² powierzchni. Na przykład w magazynach sklepów internetowych każdego dnia mogą być przygotowywane dziesiątki tysięcy zamówień. Jeśli dodamy do tego ogromną różnorodność produktów i fakt, że każdy z nich wymaga określonych warunków przechowywania, logistyka stanowi ogromne wyzwanie. Większy magazyn oznacza większe odległości do pokonania oraz więcej czasu na przygotowanie i wysłanie zamówień. Zapewnienie szybkich dostaw w takich przypadkach jest sporym wyzwaniem, ale wiele firm udowodniło, że to możliwe – dzięki zaprojektowaniu magazynu z uwzględnieniem najmniejszego szczegółu.

  Należy dokładnie przeanalizować specyfikę produktów, aby wybrać najbardziej odpowiednie systemy składowania i oprogramowanie magazynowe, które zagwarantują kontrolę nad całym procesem. Firmy często łączą pewien stopień mechanizacji z wysokim stopniem automatyzacji. Na przykład metoda „produkt do operatora” jest bardzo przydatna w dużych magazynach, ponieważ operatorzy pozostają na stanowiskach kompletacyjnych, a towar dostarczają im urządzenia transportu wewnętrznego. Dzięki temu rozwiązaniu i ergonomicznemu stanowisku kompletacji operatorzy mogą osiągać stałą bardzo dużą produktywność. Krótko mówiąc, zapewnienie szybkich dostaw jest rezultatem połączenia odpowiedniego projektu magazynu z właściwie dobraną metodą kompletacji, sprawnym zarządzaniem towarem, starannym planowaniem pracy oraz wysokim stopniem automatyzacji. Wiele firm osiągnęło sukces, ale nie był on dziełem przypadku: wiąże się z kosztami i wymaga wysiłku.

  Oprócz dużej dziennej liczby zamówień inną trudnością, z jaką często borykają się firmy działające w sektorze e-commerce, są zwroty, zwłaszcza w branży odzieżowej i obuwniczej. Sklepy internetowe takie jak Zalando zarządzają dużą liczbą zwrotów. Muszą one nie tylko zapewnić szybką realizację zamówień, lecz także dostosować swoją logistykę do szybkiej obsługi zwrotów, których liczba może być ogromna.

• To spore wyzwanie…

  Tak, to ogromne wyzwanie, większe nawet niż przygotowywanie zamówień. Wynika to z faktu, że kompletację można w dużym stopniu zaplanować, zwroty nie są tak przewidywalne. Co więcej, jeśli firma nie obsłuży ich dzisiaj, jutro otrzyma kolejne i zanim się obejrzy, nie będzie w stanie obsłużyć wszystkich produktów napływających do magazynu. Procedury obsługi zwrotów muszą być starannie zaplanowane, a do tego potrzebne są odpowiednie systemy.

  Magazyny zmierzają w kierunku wyższego stopnia automatyzacji

• Twierdzi pan, że magazyny są niezbędne dla naszego stylu życia.

  Logistyka jest niezbędna, aby zapewnić, że produkty znajdą się dokładnie tam, gdzie chcą klienci, w odpowiednim miejscu, w odpowiednim czasie i o odpowiedniej jakości. Przykładowo wysyłka produktu od dostawcy z Chin do klienta jest już obecnie możliwa, ale od producenta do konsumenta wiedzie długa i skomplikowana droga. Podczas tej podróży towary przechodzą przez wiele magazynów oraz ramp załadunkowych i rozładunkowych. Pojęcie logistyki często kojarzy się tylko z transportem, jednak jest to proces o wiele bardziej rozbudowany. Obejmuje również magazynowanie, kontrolę zapasów, cross-docking, grupowanie i przegrupowywanie produktów, załadunek na ciężarówki... Transport to tylko niewielka część logistyki.

• Dlaczego firmy powinny dbać o odpowiednie funkcjonowanie swoich magazynów?

  Rola logistyki w przedsiębiorstwach nie zawsze jest oczywista dla dyrektorów generalnych i dyrektorów finansowych. Pandemia COVID-19 uwypukliła znaczenie organizacji procesu logistycznego. Na przykład firmy motoryzacyjne, które nie zaplanowały dobrze swojej logistyki, doświadczyły sytuacji, w której nie mogły produkować samochodów mimo zapotrzebowania na rynku, ponieważ nie miały wystarczającej liczby chipów. W ten sposób dały się wyprzedzić konkurencji. Taka sytuacja może się zdarzyć z każdym produktem, niezależnie od jego ceny. Jak to możliwe, że na początku pandemii zabrakło maseczek, których wyprodukowanie kosztuje zaledwie kilka centów? Nawet najmniejszy produkt lub komponent może mieć krytyczne znaczenie dla całego łańcucha dostaw. To, dlatego właśnie, aby zaspokoić potrzeby klientów, łańcuch dostaw musi być szczegółowo zaplanowany. Firmy, którym uda się lepiej zorganizować procesy logistyczne, odniosą większe sukcesy w swojej działalności i zdobędą przewagę konkurencyjną. Jeśli logistyka jest ważna, to magazynowanie jest kluczowe: gdzie przechowywać towar i jak go szybko wysłać do klientów – to zasadnicze aspekty, które firmy muszą brać pod uwagę, aby wyróżnić się na tle konkurencji.

• 

  Co łączy wydajne magazyny?

  Przede wszystkim istnieje szereg ograniczeń, które – jeśli nie zostaną wyeliminowane – mogą hamować rozwój działalności firmy. Ograniczenie można skorygować, np. za pomocą oprogramowania magazynowego, które umożliwi precyzyjną kontrolę nad zapasami, dzięki czemu będzie widoczny każdy ruch każdego produktu. Bez możliwości monitorowania dostępności i śledzenia lokalizacji zapasów nie ma wydajności.

  Drugą wspólną cechą wydajnych magazynów jest posiadanie doskonałych systemów składowania i urządzeń transportu bliskiego, a także oprogramowania magazynowego zarządzającego całym procesem. Należy również poświęcić czas na znalezienie systemów, które do siebie pasują, uzupełniają się, tzn. które są efektywne nie tylko same w sobie, osobno, lecz mogą z powodzeniem stać się elementem procesu jeszcze bardziej skutecznym w połączeniu z innymi elementami.

  Innym kluczowym aspektem jest posiadanie dobrego lidera, osoby, która zna rolę operatorów i rozumie ich potrzeby. Innymi słowy: lidera transformacyjnego, a nie transakcyjnego. Lider transformacyjny to osoba, która daje przykład, docenia pracę zespołu, jest sprawiedliwa i raczej stymuluje intelektualnie niż karze. Sposób traktowania pracowników ma pierwszorzędne znaczenie, zwłaszcza w sektorach borykających się z niedoborem pracowników.

• Jaka pana zdaniem będzie przyszłość magazynów?

  Myślę, że magazyny zdecydowanie zmierzają w kierunku wyższego stopnia automatyzacji. Jest to trend nie do zatrzymania z wielu powodów: presji ze strony konkurencji, która automatyzuje pracę, niedoboru pracowników i niedostatku miejsca. Te wszystkie powody skłaniają firmy do zwiększania stopnia automatyzacji.

  Robotyzacja jest coraz powszechniejsza także wśród dostawców usług logistycznych, którzy muszą zapewnić systemy składowania spełniające obecne i przyszłe potrzeby ich klientów. Operatorzy 3PL często inwestują w robotykę i automatykę, aby pokazać swoim klientom, że są w stanie zrealizować każdą usługę. Jedną z zalet stosowania robotów jest to, że dzięki nim firmy mogą w mniejszym stopniu odczuwać skutki takich sytuacji jak niedobór pracowników. Roboty mogą pracować 24 godziny na dobę, nawet poza godzinami pracy. Automatyzacja to nowa rzeczywistość, która już z nami pozostanie.

• Jakiej rady udzieliłby pan firmom, które rozważają automatyzację?

  Na rynku dostępne są różne rodzaje automatyki. Firmy mogą zdecydować się na rozwiązania, które ułatwiają kompletację metodą „produkt do operatora”, takie jak systemy wykorzystujące wózki wahadłowe, autonomiczne roboty mobilne, wózki samojezdne i układnice. Popularne stają się także metody pracy z zastosowaniem robotów współpracujących.

  Sądzę, że w przyszłości będziemy świadkami upowszechniania się automatyzacji we wszystkich rodzajach systemów. Rozwiązania w zakresie kompletacji metodą „produkt do operatora” to bardzo dojrzała i niezawodna technologia, która może doprowadzić do pełnej robotyzacji stanowisk roboczych. Jest to trend, który w przyszłości dość szybko się rozwinie. Kolejnym trendem, który będzie nabierał tempa, jest rozwój technologii wykorzystywanych do przemieszczania towaru, takich jak coboty, automatyczne wózki widłowe oraz małe autonomiczne roboty mobilne. Firmy, które nie chcą automatyzować od razu wszystkich procesów, mogą stopniowo inwestować w rozwiązania zrobotyzowane. Stopniowe przechodzenie na takie systemy sprawia, że stają się one atrakcyjną i przystępną cenowo opcją.